ZOMBA, Malawi
Baba Mtakatifu Fransisko amemteua Padri Alfred Mateyu Chaima kuwa Askofu mpya wa Jimbo Katoliki la Zomba, nchini Malawi.
Baraza la Maaskofu Katoliki wa Malawi (Episcopal Conference of Malawi: ECM) lilithibitisha uteuzi huo katika taarifa yake iliyotiwa saini na Rais wake, Askofu Mkuu George Desmond Tambala, ikieleza kuwa hiyo ni katika kutekeleza kazi ya Mungu.
“Naomba kila mmoja ajiunge nami, Jimbo la Zomba na Baraza zima la Maaskofu wa Malawi kumpongeza Askofu Mteule. Tumkumbuke katika maombi yetu kwa ajili ya huduma nyenyekevu na yenye mafanikio ya Uaskofu wake. Wema wa Bwana unaendelea kujitokeza mbele yetu,” ilisema sehemu ya taarifa hiyo.
Jimbo Katoliki la Zomba limekuwa bila Askofu kuanzia Oktoba 2021, kufuatia Askofu wa wakati huo Mhashamu George Desmond Tambala kuteuliwa kuwa Askofu Mkuu wa Jimbo Kuu Katoliki la Lilongwe.
Kufuatia hali hiyo, Jimbo Katoliki la Zomba limetangaza kuwa sherehe za kumweka wakfu Askofu huyo, zitafanyika Agosti 12 mwaka huu.
Akijibu habari za uteuzi wake, Padri Chaima alisema kuwa amepokea uteuzi huo na anatambua kuwa si kazi rahisi, akiwaomba watu wenye mapenzi mema, kumkumbuka daima katika sala.
“Nimefurahia maendeleo kama mtumishi katika huduma ya Mungu, ambapo unapaswa kuwa tayari kwenda popote unapoombwa kwenda. Nitategemea maombi yangu pamoja na maombi ya watu wote kanisani ili nifanikiwe,” alisema Askofu Mteule Chaima.
Askofu Mteule Chaima alihudumu kama Katibu Mkuu wa ECM katika Sekretarieti ya Kanisa Katoliki. Mbali na hayo, alihudumu katika nyadhifa mbalimbali, ikiwa ni pamoja na kama mwalimu, Mratibu na Mkuu katika Seminari Ndogo ya Pius XII; na Katibu wa Kichungaji wa Jimbo Kuu la Blantyre.
Alikuwa Mkurugenzi wa Nantipwiri Pastoral Centre, Mwenyekiti wa Bodi ya Chama cha Kikristo cha Afya (CHAM), Mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Malawi, na Mhadhiri wa Muda katika Chuo Kikuu cha Kikatoliki cha Malawi - Idara za Theolojia na Mafunzo ya Dini/ Biblia na mhadhiri wa muda katika Chuo Kikuu cha Kikatoliki cha Afrika Mashariki, Chuo cha Tangaza na Taasisi ya Kichungaji ya Gaba, kwa kutaja machache tu.
Safari yake ya Upadri ilianzia katika Seminari ya Mtakatifu Pius XII ambako alipata elimu ya sekondari, na baadaye alijiunga na Seminari Kuu ya Kachebere kwa masomo ya Falsafa, na kisha aliendelea na masomo ya Theolojia katika Seminari Kuu ya Mtakatifu Petro huko Zomba.
Alipewa Daraja ya Ushemasi mwaka 1998 katika Kanisa Kuu Katoliki la Zomba, Jimbo Kuu Katoliki la Zomba, na baadaye akawa Kuhani katika Kanisa Kuu la Limbe, Jimbo Kuu Katoliki la Blantyre mwaka 1998.
Ana Shahada ya Udaktari (PhD) katika Theolojia ya Kichungaji kutoka Chuo Kikuu cha Kikatoliki cha Afrika Mashariki (Catholic University of Eastern Africa: CUEA).
LUSAKA, Zambia
Baba Mtakatifu Fransisko ametangaza uteuzi wa Balozi mpya wa Kitume kwa nchi mbili katika Jumuiya ya Mabaraza ya Maaskofu Wanachama katika eneo la Mashariki mwa Afrika (Association of Member Episcopal Conferences in Eastern Africa: AMECEA); Zambia na Malawi.
Baba Mtakatifu, katika ujumbe wake, alimtaja Askofu Mkuu Gian Luca Perici kuwa Balozi wa Kitume nchini Zambia na Malawi.
Anachukua nafasi ya Askofu Mkuu Gianfranco Gallone ambaye alitumwa tena Uruguay katika wadhfa huo mwanzoni mwa mwaka 2023.
Askofu Mkuu Perici aliyezaliwa mwaka 1964 nchini Italia, alipewa daraja la Upadri mwaka 1991, na ana Shahada ya Uzamivu katika Sheria za Kanisa.
Askofu Perici alijiunga na huduma ya Kidiplomasia ya Jimbo Kuu tarehe 1 Julai mwaka 2001, na amehudumu katika Baraza la Kitume huko Mexico, Haiti, Malta, Angola, Brazil, Sweden, Hispania na Ureno.
Katibu Mkuu wa Baraza la Maaskofu Katoliki Zambia, Padri Francis Mukosa, alisema kuwa wamepokea uteuzi huo kwa moyo wa Kitume na kumkaribisha Askofu Mkuu Perici.
Baba Mtakatifu Paulo VI (1963-1978: wa 262), alifungua Baraza la Watawa nchini Zambia Oktoba 27 mwaka 1965, huku Askofu Mkuu Alfredo Poledrini akiwa Balozi wa kwanza wa Kitume.
Tangu mwaka 1965, Zambia ilikuwa na Mabalozi tisa wa Kitume ambao pia wanacheza kama mabalozi wa Vatican.
NAIROBI, Kenya
Wajumbe wa Jumuiya ya Kikatoliki ya Kuhudumia Watoto (CCC) imewaleta pamoja washiriki kutoka sehemu mbalimbali za Dunia, wakiwemo Maaskofu, Dini, Wakleri, Walei na washirika kutoka Mashirika Yasiyo ya Kiserikali (Non-Governmental Organisations: NGOs), Wawakilishi wa Serikali, kutoka Vatican, na wale wa elimu, ili kujadili ukatiti dhidi ya watoto.
Hatua hiyo ya kuitishwa kwa mkutano huo ni kutokana na muhtasari wa utafiti wake, huku wakilenga kujadili pia njia ya kusonga mbele, ikilenga matokeo ya utafiti unaotoa mfumo wa ulinzi wa watoto wanaoishi katika mazingira magumu katika eneo la Afrika Mashariki.
VATICAN CITY, Vatican
Gazeti la ‘II Messaggero’, limetimiza miaka 145 tangu kuanzishwa kwake, wakati huu linapoendelea na maandalizi yake ya Jubilei yake itakayofanyika mwaka 2025.
Baba Mtakatifu Fransisko katika ujumbe wake aliomwandikia Dk. Francesco Gaetano Caltagirone, Rais wa Gazeti hilo la ‘Il Messaggero’ pamoja na mambo mengine, alikazia kanuni maadili ili kuepuka habari za kughushi.
Gazeti la ‘Il Messaggero’ lilianzishwa mjini Roma Desemba 8, maka 1878 na Luigi Cesana kutoka Milan, wakati huo akiwa na umri wa miaka 27 na Baldassarre Avanzini kutoka La Spezia, mwanzilishi wa zamani wa Il Fanfulla huko Florence.
Matoleo manne ya majaribio yalichapishwa kati ya Desemba 16 na 19 mwaka 1878, na kwa mwaka 2023 linaadhimisha Jubilei ya Miaka 145 tangu kuanzishwa kwake.
Gazeti hili limejipambanua kuwa na nguvu ya uandishi wa habari kwa ajili ya kuwahabarisha Walimwengu.
Baba Mtakatifu alitia shime watendaji wa gazeti hilo ili kujielekeza na kujikita zaidi katika kanuni maadili na utu wema, kama sehemu ya mapambano dhidi ya jamii.
VATICAN CITY, Vatican
Baba Mtakatifu Fransisko amesema kwamba Wakatoliki wanapaswa kuitangaza na kuishuhudia Injili kwa Matendo ya Huruma, kiroho na kimwili.
Baba Mtakatifu alitoa rai hiyo katika salamu zake, akisema kuwa Bwana Yesu Kristo anayewachagua na kuwatuma Mitume wake 12 ili kutangaza na kushuhudia Habari Njema ya Wokovu kwa kuonesha uwepo wa karibu wa Mungu, waamini wanatakiwa kujifunza kuwa Mitume bora, ili kutangaza na kushuhudia upendo na matumaini kwa njia ya huduma makini, kwa sala, tafakari ya Neno la Mungu, na maisha ya Kisakramenti.
Baba Mtakatifu Fransisko alisema kuwa Injili inapaswa kutangazwa na kushuhudiwa kwa matendo, na si vinginevyo.
“Kutangaza na kushuhudia Injili ni dhamana na utume ambao Kristo Yesu amewakabidhi Mitume wake. Huu ni utume wa kwanza unaopaswa kutekelezwa na Mama Kanisa kwa kila mtu na kwa ulimwengu mzima,” alisema Baba Mtakatifu.
Alibainisha kuwa Utume huu unatekelezwa kikamilifu na Mama Kanisa anapotangaza na kushuhudia Injili ya upendo inayomwilishwa katika huduma makini kwa binadamu wote, kiroho na kimwili.
Papa aliongeza kusema kwamba upendeleo wa pekee ni kwa maskini, wagonjwa na wadhaifu ndani ya jamii.
Alisema kuwa Kanisa linapaswa kujikita katika wongofu wa kimisionari, kwa kuwa ni chumvi ya dunia na nuru ya ulimwengu, lijitambulishe na kueleweka kuwa ni Fumbo la Ushirika unaomwilishwa katika dhana ya Sinodi katika maisha na utume wa Kanisa.
Baba Mtakatifu alisema kuwa Kristo Yesu aliwachagua na kuwatuma Mitume wake kutangaza na kushuhudia kwamba Ufalme wa Mungu umekaribia, yaani huruma na upendo wa Mungu umemkaribia na kumwandama mwanadamu kiasi cha kukaa kati yake.
Aliendelea kwa kusema kuwa huu ndio uhalisia wa maisha, changamoto na mwaliko kwa waamini kukuza imani na matumaini kwa Mwenyezi Mungu anayewapenda sana waja wake, na anataka kuwashika mkono na kuwaongoza taratibu, anataka kuwapenda, na hivyo kuhisi uwepo wake wenye nguvu, tayari kuwaongoza waja wake.
Baba Mtakatifu Fransisko alikazia kwa kusema kwamba ili kuwa Mitume wazuri, kutangaza na kushuhudia huruma na upendo wa Mungu usiokuwa na kifani, kuna haja ya kupiga magoti na kujifunza, na hatimaye kushuhudia kwamba kwa hakika Mwenyezi Mungu ni Baba anayeweza kugeuza nyoyo za watoto wake, na kuwakirimia furaha na amani ambayo kwa nguvu na jitihada zao binafsi, hawawezi kuipata.
Na Pd. Gaston George Mkude
Amani na Salama!
njili ya leo inatanguliwa na Yesu anapowatuma Mitume wake kumi na wawili, na kuwapa tahadhari juu ya hatari zilizopo mbele yao, na hivyo kuenenda kwa hekima na busara, lakini zaidi sana kudumu katika ujasiri.
Tangu mwanzo, Yesu anawaonesha Wanafunzi wake na hata nasi leo kuwa utume wa kuwa mashahidi wake sio lelemama, na unatutaka kujizatiti. Ni Injili inayotualika kujiandaa kwa gharama ya ufuasi na maisha ya ushahidi.
Mwinjili Matayo anaandika sehemu ya Injili ya leo wakati Wakristo wale wa mwanzo wanapitia madhulumu ya Kaisari Domisiano, aliyetoa amri katika dola zima la Kirumi kuwekwe sanamu yenye sura yake, na kuabudiwa kama mungu.
Hivyo, wale wote waliokataa kuabudu sanamu ile, waliteswa na hata kuuawa kwa amri ya mtawala yule wa Kirumi. Wakristo wale wa mwanzo waliokuwa wenye asili ya Kiyahudi, nao pia walitengwa katika masinagogi kwa kuwa ni wafuasi wa Kristo Mfufuka.
Hivyo ni katika muktadha huo Mwinjili anaandika sehemu ya Injili ya leo kuwafariji, na zaidi kuwakumbusha maneno ya Kristo mwenyewe wakati alipokuwa nao, maana sasa tunazungumzia kizazi cha pili cha Kanisa, na wengi hawakumwona Yesu uso kwa uso, zaidi ya kupokea Habari Njema kutoka kwa Mitume wake.
Ni Kanisa teswa lililokuwa likiishi imani yake kwa hofu na kujificha, huku wakigubikwa na hofu kubwa kutoka maadui wao wakubwa wawili, ambao ni Dola la utawala wa Kirumi na Wakuu wa Masinagogi, au Wakuu wa Dini ya Kiyahudi.
Mwinjili anawakumbusha Wakristo wale wa kwanza kuwa tayari Bwana na Mwalimu wao alishawatabiria juu ya magumu, mateso na madhulumu. Hivyo sio kitu kigeni, na hawapaswi kukata tamaa wala kurudi nyuma katika safari yao ya ufuasi na kuwa mashahidi wa Habari Njema ya ukombozi. Tunaona pia Mtume Paulo anapomwandikia waraka ule wa pili Timoteo akisema;
“Kila mtu anayetaka kuishi maisha ya kumcha Mungu katika kuungana na Kristo Yesu, lazima adhulumiwe.” (2Timoteo, 3:12). Mtume Paulo anaandika naye kipindi kile kile cha madhulumu na mateso ya Kanisa lile la mwanzo.
Ni katika mazingira hayo ya mateso na madhulumu tunapoona Yesu anawaalika Wanafunzi wake kutoogopa, kutokukubali kurudi nyuma kwa sababu ya uoga na hofu. Tunasikia Yesu akiwaalika mara tatu “msiogope”. Uoga unaweza kuwa na upande chanya kututahadharisha na hatari inayokuwa mbele yetu, na hivyo kuenenda kwa tahadhari, lakini ina upande hasi, hasa pale tunapoacha kutawaliwa na uoga na hofu.
Kila tunaporuhusu uoga ututawale hapa, tunakosa uhai na maisha, tunakosa pumzi na uwezo wa kuishi au wa kusonga mbele katika wito na utume wetu. Kuruhusu uoga utawale maisha yetu, ni kukubali kushindwa kusonga mbele, ni kukubali kujimaliza na kujiangamiza sisi wenyewe.
Uoga ni adui mkubwa katika maisha yetu ya ufuasi. Tunakuwa waoga kupoteza nafasi zetu za heshima kwa kuwa tu wafuasi wa Yesu Kristo, kupoteza marafiki zetu, kupoteza mali na utajiri wa dunia hii, kudharauliwa na wengine, na mara nyingine hata kupoteza maisha yetu. Kila anayeruhusu kutawaliwa na uoga, huyo anapoteza uhuru wa kweli. Anakuwa sawa na mmoja mwenye ugonjwa wa kiharusi kwa kukubali kutawaliwa na uoga.
Na ndiyo maana Yesu anarudia mara tatu nzima ili kututahadharidha na hatari ya uoga katika maisha ya ufuasi.
Wakati wa sherehe za Jubileo Kuu ya Mwaka 2000, Mtakatifu Papa Yohane Paulo II (1978-2005) anatuambia; Miaka elfu mbili ya Ukristo duniani inatambulishwa kwa damu ya mashahidi wa nyakati mbali mbali.
Ndiyo maana anaendelea kutuonesha kuwa Kanisa limekuwa na mashahidi wengi, au wafiadini wengi katika karne ya 20 kuliko hata wale wa Kanisa la mwanzo.
Na hata leo katika nyakati zetu bado tunashuhudia jinsi Kanisa na Wakristo wanavyopitia madhulumu mengi mahali pengi duniani. Ni zaidi ya madhulumu ya Wafalme wale katili wa Kirumi, yaani Nero, Domisiano, na hata Deoklasiano kwa pamoja!
Anayepelekwa kutangaza Habari Njema anaweza kutawaliwa na uoga wa kushindwa katika misheni yake. Na ndiyo maana Yesu anatukumbusha kuwa hata kama tutakutana na magumu, daima Injili yake itaenea na kusambaa ulimwenguni kote.
Magumu, mateso, kukataliwa na madhulumu, ni sehemu muhimu ya maisha ya ushuhuda wa imani yetu. Ni Yesu anatangulia kutuambia hata nasi leo kuwa njia ya maisha ya ushahidi, ni hiyo ya magumu na mateso.
Yesu kwa kutuhakikishia hilo, anafanya marejeleo kwa Marabi wa nyakati zake ambao walibaki na wanafunzi wao na kuwafundisha sirini mpaka pale mmoja alipohitimu ndipo aliruhusiwa kwenda kufundisha katika viwanja na masinagogi.
Ndiyo kusema kwamba Yesu anatusisitizia hata pale tunapoona kazi yetu haina mafanikio makubwa kwa macho, na mitazamo yetu ya kibinadamu hakika bado litazaa matunda ni kama vile mbegu iliyozikwa ardhini.
Mfano wa wazi ni watesi wa Yesu mwenyewe mara baada ya kumuua na kumzika na kuweka jiwe kubwa katika mlango wa kaburi, walijiridhisha na kujihakikishia kuwa sasa wameshinda na kufaulu kumnyamazisha mtu yule kutoka Galilaya. Siku ya tatu akafufuka na kuwa mzima tena! Amefufuka kama mbegu iliyokuwa imezikwa ardhini, na sasa imechipua na kuleta matumaini na mwanga mpya.
Sababu ya pili inayoweza kutuletea uoga na hofu, ni madhulumu na mateso, na hata kifo. Na ndipo Yesu pia anatuhakikishia kuwa hakuna ushindi wowote unaoweza kupatikana kwa wale wanaotesa mwili, kwani kila anayekuwa tayari na jasiri kumfuasa Yesu na kuwa shahidi wa Injili, huyo anajaliwa uzima wa milele, maisha ya kweli sasa, na hata milele.
Kila mfuasi wa kweli huyo anapokea siyo tu maisha ya kibailojia, bali maisha ya muunganiko na Mungu mwenyewe. Hivyo ni maisha ya hapa duniani na milele yote. Mtume Paulo anapowaandikia Warumi anawakumbusha pia ukweli huo; “Ni nani awezaye kututenga na upendo wa Kristo? Je, ni taabu, au dhiki, au mateso, au njaa, au ukosefu wa nguo, au hatari, au kifo? (Warumi, 8:35-39).
Lakini anaendelea Yesu na kututahadharisha kumwogopa mmoja anayeangamiza, si mwili tu, bali pamoja na roho.
Kwa kweli tafsiri sahihi siyo kitu kinachokuwa nje yetu, bali kila mmoja wetu anacho ndani mwake tangu kuzaliwa kwetu, yaani ndiyo nguvu ile ya mwovu inayotuambia kila mara kuenenda kinyume na njia na mipango yake Yesu Kristo.
Kila wazo linalopinga mpango mzima wa Yesu, huwa linapelekea katika angamio langu na lako kwani tunaangamia, si tu mwili, bali pamoja na roho. Kila mmoja wetu anajua ni nini katika maisha yake kinamkinza katika kuiishi na kuwa shahidi wa Injili, na tukichunguza tunaona jambo au kitu hicho asili yake ni ndani mwetu sisi wenyewe. Ule uasi na uovu tunaokuwa nao ndani mwetu unaotushawishi kuenenda kinyume na mapenzi na maagizo ya Mungu, na Neno lake.
Sababu ya tatu inayotuepelekea kuogopa sasa inagusa si tu sisi, bali hata na wale wanaokuwa karibu nasi. Na ni hapo Yesu anapotuhahakishia ulinzi wa Mungu Baba, kwani sote tu wa thamani kubwa mbele yake.
Anatumia mifano ya shomoro na nywele. Shomoro kwa nyakati za Yesu walihesabiwa kuwa ni viumbe wasio na thamani, kwani walikuwa ni ndege waharibifu kwa mazao, na hasa ngano ikiwa bado shambani. Hivyo Wayahudi walipowabariki viumbe vyote vya Mungu, hawakuwabariki shomboro, kwani ni waharibifu, ila leo Yesu anatuonesha kuwa mbele ya Mungu, kila kiumbe kina thamani kubwa.
Hivyo kutuhakikishia kuwa hatuna sababu ya kuwa na uoga wala hofu, hata kama mbele yetu kuna mateso na madhulumu makubwa. Mungu anajua hata hesabu ya unywele mmoja, vile sisi hatuwezi kuhesabu nywele, lakini mbele ya Mungu, sisi sote kama viumbe vyake, tuna thamani kubwa.
Yesu anamalizia kwa ahadi kuwa kila anayemkiri mbele ya watu, huyo atamkiri mbele za Baba yake wa Mbinguni. Ni hakika kuwa tunatambuliwa na Mungu, hata sisi tukiwa kweli wafuasi wa kweli wa Kristo bila kujali hatari zinazoweza kutukabili na hata kutuzuia kuwa mashahidi.
Daima mfuasi hana budi kumtegemea Mungu katika kila hali za maisha ya ufuasi, kwani neema yake ni ya kutosha.
Tafakari njema na Dominika Takatifu!
Dar es Salaam
Na Edvesta Tarimo
Juni 14 kila mwaka, nchi mbalimbali Duniani huadhimisha Siku ya Wachangia Damu Duniani (World Blood Donor Day: WBDD).
Kwa mujibu wa Shirika la Afya Duniani (World Health Organisation: WHO), kila mwaka watu takribani milioni 92 ni wachangiaji wa damu, asilimia 50 ya watu hao wanatoka katika nchi zinazoendelea, ambao wanafanya asilimi 15 tu ya watu wote Duniani.
Waziri wa Afya, Ummy Mwalimu akiwasilisha hotuba ya Bajeti ya Wizara ya Afya kwa Mwaka wa Fedha 2023/2024 mwanzoni mwa mwezi Mei mwaka 2023, katika hotuba hiyo kuimarisha upatikanaji na udhibiti wa dawa, vifaa tiba, vitendanishi, na damu salama, ni baadhi ya maeneo yaliyopewa vipaumbele katika wizara hiyo.
Shirika la Afya Duniani (World Health Organisation: WHO), linasema kuwa upatikanaji wa damu salama ni sehemu ya utekelezaji wa lengo la huduma za afya kwa wote, lakini pia ni kipengele muhimu katika utendaji kazi wa mifumo ya afya kote Duniani.
Siku ya Wachangiaji Damu Duniani huadhimishwa kwa kutambua na kuenzi siku ambayo alizaliwa mvumbuzi wa makundi ya damu A, B, na O (ABO blood group system), huko New York, Marekani mwaka 1943, ni raia wa Austria, Dk. Karl Landsteiner aliyezaliwa Vienna mwaka 1868.
Daktari huyo alikuwa ni mtafiti Vienna, Austria, na tangu mwaka 1922 alihamia katika taasisi ya Rockefeller ya Utafiti wa Matibabu huko New York, Marekani. Mwaka 1900 uhamisho wa damu ulikuwa umefanyika kwa zaidi ya karne mbili kabla, bila kufikia matokeo mazuri.
Mwaka 1901, daktari wa Austria, Karl Landsteiner alipindua Ulimwengu wa Uhamisho wa Damu kutokana na ugunduzi wa mfumo wa makundi ya damu ABO, na mwaka 1930 alipewa tuzo ya Nobel ya Dawa. Aliunganisha jina lake la ugunduzi wa makundi ya damu ABO na kipengele cha Rh na A.
Daktari Landsteiner ni mwandishi wa ripoti za tafiti mbalimbali, umuhimu msingi wa majaribio ya magonjwa, juu ya hemoglobinuria baridi, juu ya maambukizi makubwa na majaribio ya tafiti nyingine nyingi kuhusiana na damu.
Nchini Tanzania, Mpango wa Taifa wa Damu Salama Tanzania (National Blood Transfusion Service: NBTS), ulianza kuadhimishwa rasmi hapa nchini mwaka 2004, ingawa ulianza takribani katika miaka ya 1950.
Uchangiaji Damu kwa Hiari
Tanzania ni miongoni mwa nchi wanachama, hivyo kila ifikapo tarehe 14 Juni ya kila mwaka, huungana na Shirika la Afya Duniani (World Health Organization: WHO), na nchi wanachama kuwatambua, kuwashukuru, kuongeza uelewa na kuleta hamasa kwa wachangiaji, ili waendelee kuchangia damu, na wale ambao hawajawahi kuchangia damu, wajitokeze kuchangia.
Zaidi ya aslimia 70 ya idadi ya Watanzania ni vijana wa chini ya umri wa miaka 35, hii ni kwa mujibu wa Sensa ya Watu na Makazi ya Mwaka 2022. Kundi hili pia linatajwa kuwa nguzo muhimu katika uchangiaji damu kwa hiari.
Kijana Fredy Mavika ni mdau na balozi wa kuchangia damu, anasema kuwa ameshachangia damu zaidi ya mara 9, na ameanza tangu akiwa shule ya sekondari, mpaka sasa.
Akizungumza na mwandishi wa makala hii katika Hospitali ya Lugalo kitengo cha kuchangia damu jijini Dar es Salaam, anasema kuwa hawana elimu ya uchangiaji damu, kitu ambacho kwake anaona ipo sababu ya mtu binafsi kutambua mchakato wa uchangiaji damu.
Mavika anabainisha kuwa tangu alipoanza kuchangia damu, hajawahi kusikia utofauti wa kiafya kama ambavyo baadhi ya watu katika jamii wamejenga dhana potofu kwamba damu inaisha mwilini, na mtu hupata kizunguzungu.
Mavika anawasihi vijana na Watanzania kwa ujumla, kujitokeza kuchangia damu kwa hiari, kwani endapo utachangia damu zaidi ya mara tatu, ikitokea unauguliwa na mgonjwa anayehitaji kupata damu, kadi yako itatumika ili kupata huduma hiyo.
Faida za Kuchangia Damu kwa Hiari
Sadaka siyo lazima iwe fedha, hata hili la kuchangia damu ni kujisadaka kwa ajili ya wengine, ni sadaka ambayo ni hazina isiyotiwa kutu, wala kuliwa na mchwa.
Wataalamu wa afya wanasema kwamba mwanadamu pekee ndiye anayeweza kuchangia damu kwa ajili ya wahitaji wa damu, kwani haiwezekani kuunda damu katika maabara yoyote kuokoa maisha ya mwanadamu, hivyo utoaji damu kwa hiari, ndiko kutakakowezesha kuwakidhi wenye uhitaji huo.
Katika uchangiaji damu huo, baada ya kuwa mwanachama wa kuchangia damu, mwanaume anaweza kuchangia mara nne, na mwanamke mara tatu katika mwaka.
Afisa Mhamasishaji Msaidizi Kitengo cha Damu Salama, Elizabeth Msemwa anafafanua kuwa licha ya kwamba kuchangia damu ni ishara ya upendo, pia zipo faida lukuki na chanya za kiafya ambazo mchangiaji wa damu anazipata bure pindi anapofanya tendo hilo la hiari, na la upendo kwa wengine.
Anabainisha kuwa mchangia damu anapata vipimo maalum ambapo pia katika utoaji damu inawezekana kugundua pia ugonjwa mapema unaoanza kuunyemelea mwili wake, na hivyo kuanza matibabu mapema.
Dhana potofu dhidi ya Kuchangia Damu
Waswahili walinena, “Jambo usilolijua, ni kama usiku wa giza,” “Asiyejua maana, usimwambie maana, maana atapoteza maana, kama si kuharibu kabisa,” na, “Tatizo lisikie kwa mwingine, usiombe likakufika.”
Pengine baadhi ya watu katika jamii huogopa kwenda kuchangia damu kwa kuogopa maneno ya wenzao, ama hawana elimu sahihi kuhusu kuchangia damu kwa hiari.
Siku moja alisikika mtu akisema, “Ukishachangia damu, baada ya muda fulani usipokwenda kuchangia tena, itakuletea shida.” Wengine hujisemea, “Nichangie damu ya nini wakati sipati chochote, na damu yenyewe kwanza inauzwa?”
Elizabeth anakata mzizi huo kwa kusema kuwa hizo ni dhana potofu, na kwamba mchangiaji anapofika kituoni, kwanza anapewa elimu kuhusu kuchangia damu, anafanyiwa vipimo likiwemo suala la kuangalia uzito, kiwango cha damu aliyonayo kabla ya kuanza kutolewa damu.
Anaongeza kuwa endapo mchangiaji damu anakuwa hajakidhi vigezo vinavyotakiwa, hatachangia damu. Na endapo pia atakuwa chini ya umri wa miaka 18 au ni mjamzito, hawataruhusiwa kuchangia, hata kama vigezo vingine vimekidhi.
Aidha, Afisa huyo anaongeza kuwa baadhi ya watu katika jamii wanashindwa kutambua kuwa,wanapochangia damu kwa ajili ya kuwaongezea wengine, au mgonjwa haitumii damu hiyo ambayo imetolewa muda huo, bali inachukuliwa nyingine kwenye benki ya damu, kisha ikishachakatwa, inarejeshwa kwa ajili ya wahitaji wengine.
“Labda niseme kwamba watu wanadhani damu inapotolewa, mgonjwa anawekewa muda huo huo, la hasha. Damu lazima ipitie uchakatwaji. Huwezi kutoa na ikatiliwa mwingine hivi hivi tu,” anasema Afisa Elizabeth.
Elimu ya Kuchangia Damu kwa Hiari
Judith Charle, Msimamizi wa huduma za wachangiaji damu kutoka Mpango wa Taifa wa Damu Salama Makao Makuu, anasema kuwa timu za ukusanyaji damu huelimisha jamii kuhusu suala la kuchangia damu kupitia vyombo mbalimbali vya habari.
Anaongeza kwa kusema kuwa wanaendesha kampeni ya uchangiaji damu katika sehemu mbalimbali, mathalan kwenye Vituo vya Kanda, Vituo vya Damu Salama vya Hospitali za Rufaa za Kanda, Hospitali za Rufaa za Mikoa, na Hospitali za Wilaya zote nchini, ili kuleta mwamko kwa jamii kuhusu uhitaji wa zao hilo.
Anaongeza pia kuwa wanatumia Siku ya Wachangiaji Damu Duniani, Juni 14, kuwashukuru, kuongeza uelewa, na kuleta hamasa kwa wachangiaji ili waendelee kuchangia damu, na wale ambao hawajawahi kuchangia damu, wajitokeza kuchangia.
Uchangiaji damu umeendelea kuongezeka, kwani mwamko ni mkubwa, na uelewa pia unaongezeka, kwa sababu mwitikio wa uchangiaji damu kwa hiari kadri miaka inavyokwenda, ndivyo unavyozidi kuongezeka, na dhana nzima ya uchangiaji damu pia inaongezeka.
Uhitaji wa Damu Nchini Tanzania
Dokta Judith Charle aliliambia Tumaini Letu kuwa kulingana na Shirika la Afya Duniani, (World Health Organization: WHO), mahitaji ya damu ya nchi husika ni aslimia 1 ya wingi wa watu.
Anasema kuwa mahitaji ya damu salama ni takribani chupa laki 5 na elfu 90 (590,000) kwa mwaka kulingana na Shirika la Afya Duniani.
Aidha, anaongeza kuwa kwa sasa hawajaweza kufikia mahitaji kwa sababu ya Sensa ya Watu na Makazi ya Mwaka 2022, na kwamba kabla ya hapo Watanzania walikuwa takribani milioni 50 hadi 55, kwa hiyo mahitaji ya damu walilenga kukusanya chupa laki 5 hadi 5 na nusu (500,000 hadi 550,000) za damu salama.
Kwa mujibu wa Sensa ya Watu na Makazi iliyofanyika mwaka 2022, Tanzania ina watu 61,741,120, huku Bara ikiwa na watu 59,851,357, na Zanzibar watu 1,886,773.
Dokta Charle anasema kuwa katika kipindi cha mwaka wa fedha 2023/2024 na Sensa ya Watu na Makazi ya Mwaka 2022, wameweka malengo ya kukusanya chupa laki 5 hadi 5 na nusu za damu salama.
Wito kwa Jamii wa Kuchangia Damu kwa Hiari
Dk. Judith Charle anaiasa jamii kuona umuhimu wa kuchangia damu kwa hiari, ili kuweza kuwasaidia Watanzania ambao wanahitaji huduma ya damu katika hospitali mbalimbali.
Aliwasihi kutembelea Vituo vya Mpango wa Taifa wa Damu Salama ambavyo vipo katika ngazi ya Kanda, Mkoa, Hospitali za Rufaa za Kanda, Hospitali za Taifa, na Hospitali zote za Halmashauri nchini, ambapo Vituo vya Uchangiaji Damu vinapatikana.
Hakuna mbadala wa damu, mgonjwa anapohitaji huduma ya damu anahitaji damu ya kutoka kwa binadamu mwenzake ili kuweza kumwongezea, na damu lazima iandaliwe ili pale dharura ya kumwongezea mgonjwa damu inapotokea, damu hiyo iwe tayari ili kuweza kuokoa vifo vinavyotokana na upungufu wa damu katika hospitali mbalimbali nchini.
Kwa mujibu wa Ripoti ya Kila Wiki ya Ugavi wa Damu wa Kundi O ya AABB (Association for the Advancement of Blood and Biotherapies), ambayo ni Chama cha Kuendeleza Damu na Tiba Viumbe iliyotolewa mwishoni mwa mwezi Mei mwaka 2023, inasema kuwa uchangiaji wa damu unahitajika ili kuhakikisha upatikanaji wa damu.
Chama cha kuendeleza Damu na Tiba viumbe (Association for the Advancement of Blood and Biotherapies: AABB) inawahimiza wale wanaostahili kuchangia damu mara kwa mara, ili kuhakikisha kwamba nyenzo hiyo muhimu ya kuokoa uhai, inapatikana kwa wagonjwa wanaohitaji.
Kaulimbiu ya Kimataifa ya Siku ya Wachangia Damu Duniani, hubadilika kila mwaka kwa kutambua watu waliojitoa kuchangia damu yao kwa watu wengine wasiowafahamu.
Kwa maana hiyo, tuunganishe nguvu zetu pamoja kwa ajili ya kujitokeza kuunga mkono suala la uchangiaji damu kwa hiari, ili kuokoa maisha ya watu.
Karibu katika ‘group’ la WhatsApp la kuchangia damu kwa hiari la Marafiki wa Vijana Club, kipindi kinachoruka kupitia Tumaini Televisheni. Changia damu, okoa maisha, wasiliana na ‘group’ la WhatsApp +255 713 062 953.
Na Askofu Method Kilaini
Katika safu hii ya Chimba Chimba Historia ya Kanisa wiki iliyopita, tuliwaletea historia ya Mafanikio ya Mtaguso wa Vatikano katika Kuimarisha Kanisa Katoliki. Leo tunawaletea Historia ya Dini ilivyokuwa wakati wa Mapinduzi ya Viwanda barani Ulaya. Sasa endelea…
Rerum Novarum:
Mei 15 mwaka 1891, Papa Leo XIII (1878-1903: wa 256) alichapisha barua yake ya Kitume maarufu sana hadi nyakati zetu ya Rerum Novarum (Mambo Mapya). Papa Leo XIII katika historia alijulikana zaidi kwa barua yake hii ya Rerum Novarum, iliyoongea juu ya ustawi wa jamii na haki za binadamu na jamii.
Huu ulikuwa wakati wa Mapinduzi ya Viwanda (Industrial Revolution), kwa sababu watu walikuwa hawana uwezo wa kulima na kupata faida, hivyo walikimbilia mjini na kuajiriwa katika viwanda. Hali ya waajiriwa ilikuwa mbaya sana, kwani walidhalilishwa na kuishi maisha yasiyo na staha.
Sheria ya uchumi huru ilikuwa ya soko huria, na kwa sababu walikuwepo watu wengi bila kazi, matajiri waliweza kuwatumkisha watu kama walivyotaka, ukikataa unafukuzwa, na kupata kazi ilikuwa ni vigumu.
Masaa ya kazi yalikuwa mengi na mshahara kidogo. Matajiri wakipata faida kubwa kwa taabu ya maskini. Wafanyakazi maskini hawakupewa na heshima ya utu. Karl Marx katika kitabu chake cha “Mtaji” (Das Kapital) na baadaye katika “Manifesto”, aliwaita na kuwahamasisha waajiriwa maskini wapigane na matajiri kwa msemo wake kwamba “Piganeni hamna kitu cha kupoteza, isipokuwa minyororo yenu.”
Mawazo yake yalichochea mfarakano kati ya waajiriwa na waajiri. Huu ndio ulikuwa msingi wa Ukomunisti ambao ulitangaza vita kati ya wenye nacho na wasio nacho, ili kuunda serikali inayodhibiti kila kitu.
Umma ulishika kila kitu, na mtu binafsi hakuwa na haki ya kumiliki hasa ardhi au viwanda. Papa Leo XIII alipinga mawazo yao. Alionyesha waziwazi kwamba Ukomunisti siyo suluhu hata kidogo, bali ni mbaya zaidi kuliko hata Ubepari.
Alikataa msemo wa Wakomunisti kwamba lazima pawepo vita na mgogoro kati ya waajiri na waajiriwa, matajiri na maskini. Dhidi ya dhana ya Wakomunisti, anatambua haki ya kuwa na mali binafsi.
Kwa maneno yake, wale wanaokataa haki hizi za umiliki wa kibinafsi, hawaoni kwamba wanamlaghai mwanadamu kile ambacho kazi yake mwenyewe imekizalisha. Uwezo wa kumiliki mali binafsi, anauita haki takatifu ya asili.
Papa Leo XIII alichambua hali halisi ya wakati huo, hasa mgongano kati ya wafanyakazi na waajiri. Wakati akitambua haki za watu kuwa na mali na kupata faida kutokana na uwekezaji wao, alisisitiza juu ya haki za wafanyakazi kupata mshahara unaoweza kuwapa heshima, na uwezo wa kuzitunza vizuri familia zao.
Alihimiza pia masaa ya kazi kutokuwa mengi, kutazama na jicho la wema watoto na wanawake ili wapate ahueni katika kazi. Ingawa ni vema kwa mwajiiri na mwajiriwa kupatana, kazi ya serikali ni kuhakikisha mfanyakazi anapata haki zake za msingi kwa sababu ni mnyonge, na hivyo rahisi kupunjwa na kuonewa.
Vile vile Papa anatambua wafanyakazi kuwa na haki ya kuwa na vyama vyao vya kujitetea (Vyama vya Wafanyakazi).
Kwa wakati wake, mawazo hayo yalikuwa ya kimapinduzi sana, na alikuwa ameona mbali. Kwa wakati huo, wengi hawakumwelewa, hasa Mabepari walimwita Mkomunisti. Kwa muda mrefu Mabepari hawakupenda au kukubali barua hii.
Wengi waliiona kama ya Kikomunisti mno, na hata kumwita Papa mwekundu yaani Mkomunisti. Labda ni kwa sababu aliifungua barua yake kwa maneno haya, “Lazima itafutwe haraka suluhu kwa ajili ya kuondoa taabu na unyonge usio wa haki unaowaelemea wengi wa wafanyakazi, ambao idadi ndogo ya matajiri imewawekea nira umma wa watu, inayofanana karibu na ile ya utumwa.”
Ni Papa Pio XI (1922 – 1939: wa 259) baada ya miaka 40 aliyeitambua na kuthamini ujumbe wa Papa Leo XIII wakati wa kuadhimisha miaka 40 ya barua hiyo. Kama kumbukumbu ya barua ya kitume ya Reruma Novarum mwaka 1931, alichapisha barua yake ya Kitume ‘Quadragesmo Anno’.
Katiba barua hiyo alirudia na kusifu mawazo ya Papa Leo XIII. Anaanza kwa kusisitiza kwamba Kanisa lina haki na wajibu wa kuongea juu ya mambo yanayohusu maadili, iwe katika siasa au katika uchumi.
Baada ya hapo, Papa wengine walitoa barua za kuadhimisha barua hiyo iliyolitoa Kanisa katika makucha ya mabwanyenye na matajiri, na kuliwaweka kati ya watetezi wa wanyonge.
Tangu wakati wa Mfalme Kostantino mwaka 313 hadi Napoleoni, na hasa Waitaliani walipovamia tawala za Papa, Kanisa lilikuwa sambamba na watawala hasa Wafalme na lenyewe kikiwa linatawala kama wao. Sasa likiwa limenyang’anywa ardhi na mali zao, liliweza kuelewa na kutetea maskini na wanyonge.
Kwa namna ya pekee mwaka 1961 Papa Yohana XXIII (1958-1963: wa 261) alitangaza barua kuu ya jamii “Mater et Magistra” yaani Kanisa kama “Mama na Mwalimu”. Katika barua hii licha ya kutetea wafanyakazi, alitetea Nchi maskini dhidi ya unyonyaji wa Nchi tajiri, na vile vile kutetea wakulima.
Papa Yohana XXIII akiwa bado Padri katika kutekeleza Rerum Novarum mwaka 1909, aliunga mkono wafanyakazi wa Bergamo walipogoma katika mgogoro wa pamba huko Bergamo, Italia. Aprili 11 mwaka 1963, aliandika barua nyingine “Pacem in Terris”, maana yake “Amani Duniani”.
Katika barua hii, aliwazungumzia kwa mara ya kwanza siyo tu Wakatoliki, bali watu wote wenye mapenzi mema, akionyesha kwamba amani ya kweli inatokana na kuheshimu haki za binadamu.
Aliwataka vile vile Waamini Wakatoliki wasipuuzie siasa, bali washiriki kikamilifu. Mawazo ya Papa Yohana XXIII yalikamilishwa na Mtaguso Mkuu wa Pili wa Vatikano (1963 -1965) katika hati yake ya “Gaudium et spes”, yaani ‘Hati ya Kichungaji juu ya Kanisa katika Ulimwengu wa Sasa’.
Maneno yaliyofungua hati hiyo, yalielezea lengo lake “FURAHA NA MATUMAINI (Gaudium et Spes), uchungu na fadhaa ya wanadamu wa nyakati zetu, hasa ya maskini na ya wale wote wanaoteswa, yote ni furaha na matumaini, uchungu na fadhaa ya wafuasi wa Kristo pia.”
Dar es Salaam
Na Arone Mpanduka
Bendi ya Extra Musica ambayo ilitamba sana zamani, ilianzishwa mwaka 1993 jijini Brazzaville, Jamhuri ya Congo, ikiasisiwa na wanamuziki akina Ibabi Okambi Rogatien ‘Roga Roga’, ambaye ni mahiri kwa kulicharaza gitaa la solo. Aidha, Roga Roga ndiye kiongozi wa kundi hilo hadi sasa.
Muasisi mwingine ni Espe Bass, ambaye ni muungurumishaji wa gitaa la besi. Mwaka 1995, wanamuziki wa bendi hiyo waliachia albamu yao ya kwanza ya Nouveaux Missiles, iliyowatambulisha vyema kwenye ulimwengu wa muziki.
Albamu hiyo ilipambwa na nyimbo nyingi kali, hususan ule Fred Nelson. Wanamuziki walioshiriki kwenye albamu hiyo, mbali na Roga Roga na Espe Bass, ni pamoja na Guy Guy Fall, Quentin Moyascko, Oxygen Mbon Slyvain, Dou Dou Copa ‘Elenga Laka Bienvenu’, Dominique, Christian na Herman Nagasaki, ambao wote ni waimbaji, pamoja na kunengua.
Wanamuziki wengine walikuwa akina Killa Mbongo aliyekuwa ‘rapa’, Durell Loemba, ambaye ni mcharazaji wa gitaa la rhythm. Kwa upande wa uchanganyaji ‘drums’, yupo Ngolali G’Ramatoulaye na Christian Kingstall aliyekuwa anabofya kinanda.
Wanamziki wa bendi hii ya Extra Musica walijizolea sifa lukuki, wakapendwa na wapenzi wengi kwa jinsi walivyo wajuzi katika kulishambulia jukwaa wakinengua katika maonesho yao yote, ikiwahusisha wanamuziki wenyewe kunengua, tofauti na bendi nyingine ambazo hutumia wanenguaji wa kike.
Ndiyo sababu wao walipenda kujiita ni La Difference, yaani, ni wa tofauti.
Kwenye albamu hiyo ya kwanza, kulikuwa na wanamuziki wengine ambao hawakupata nafasi ya kurekodi, wakiwemo akina Pinochet Thierry, Regis Touba, Cyrille Molanga na Arnaud Luguna.
Albamu hiyo ya Nouvoeaux Missiles, ilisababisha wanamuziki wengine nje ya bendi yao kuvutiwa nayo, mmojawapo alikuwa Samba Brice Abillissi, aliyeamua kujiunga nao.
Albamu ya pili ya Confirmation ya mwaka 1996, ilipelekea kundi hilo kuzidi kutikisa vilivyo, hadi wakapata mialiko mingi barani Afrika na Ulaya.
Inaelezwa kuwa albamu hiyo ya Confirmation iliuza nakala nyingi mno kuzidi ile ya mwanzo.
Lakini mafanikio hayo yalisababisha kuzuka kwa mgogoro mkubwa wa kimasilahi, hali iliyofanya baadhi ya wanamuziki wake wakiwamo akina Christian na Guy Guy Fall, kujiondoa kundini, japokuwa kuondoka kwa wanamuziki hao, Extra Musica iliendelea kuwa imara.
Ilipotoka albamu ya tatu ya Ouragan mwaka 1997, wanamuziki Herman Nagassaki na Samba Brice Abilliss, waliziba vilivyo mapengo ya Guy Guy Fall na Christian.
Mgogoro wa chini kwa chini ulikuwa ukifukuta miongoni mwa wanamuziki wa bendi hiyo, na uongozi. Baadhi ya wanamuziki walishindwa kuvumilia, wakaihama bendi hiyo. Wanamuziki hao walikuwa ni Arnaud Laguna, Quentin Mayascko, Durell Loemba, Cyrille Malonga, Regis Touba na Pinochet Thierry.
Wakaenda kuunda kundi lao jingine walilolipa jina la Z.I. International, chini ya uongozi wa Cyrille Malonga, Regis Touba, Pinochet Thierry na Durrell Loemba.
Baada ya bendi ya Extra Musica kukimbiwa na wanamuziki hao, walikaa chini na kuamua kuwatafuta wanamuziki wengine vijana wenye vipaji vikubwa.
Walifanikiwa kuwapata vijana hao akina Gildas Pozzi, na Emery Mboma. Wakati huo huo, Sonor alichukua nafasi ya ucharazaji wa gitaa la rhythm lilokuwa likishikwa na Durell Loemba.
Mara baada ya kuwaingiza vijana hao kundini, mwaka 1998 waliachia albam yao ya nne ya Extra Major. Albamu hiyo ilivunja rekodi ya mauzo ya albamu zote za awali na kuwaletea tuzo nyingi Barani Afrika, ikiwemo ya Kora kwa kuteuliwa kuwa bendi bora ya muziki katika Bara la Afrika.
Mwaka uliofuatia, waliachia albamu nyingine tano zilizokuwa kali mno.
Kati ya albamu hizo ile ya Shalai ilisababisha kuwapata wanamuziki wengine wakali, akina Papy Batin Maboulango na Boudouin Massipi.
Rapa wao wa kutumainiwa Killa Mbango, alijitoa kundini akaachana na muziki. Lakini baadaye alirejea kundini. Extra Musica, japo ilichukua kipindi kirefu kutoa albamu ya sita ya Trop C’Est Trop katika mwaka 2001.
Rapa mwingine alijulikana kwa jina la Arafat, nae alijiunga na bendi hiyo, akichukua nafasi iliyoachwa wazi kwa mara nyingine tena, na Killa Mbongo.
Baada ya kutoka na albamu hiyo, waliamua kubadilisha kidogo majina ya bendi yao ikaitwa Extra Musica Zagul.
Mara baada ya kutoa albamu ya saba ya Obligatoire mwaka 2004, mwimbaji wao Dou Dou Copa naye akajiondoa kundini, akafuatiwa na Oxygene mwaka 2005.Kuodoka kwa wanamuziki hao hakukuathiri Extra Musica Zagul, kwani waliachia albamu ya nane ya La Main Noire mwaka 2006, na nyingine ya tisa ya Sorcellirie ‘Kindoki’ katika mwaka 2011.
Licha ya hekaheka nyingi, bendi ya Extra Musica ilisimama tena na kwa sasa muasisi Roga Roga bado anakomaa na kundi la Extra Musica Original, huku wimbo wa Bokoko uliotoka mwaka 2021, ukiendelea kuwa maarufu.
LONDON, England
Bingwa wa masumbwi mara mbili kwa upande wa wanawake Natasha Jonas, anatarajiwa kupanda ulingoni kupigania taji lake la nne la dunia mnamo Julai 1 mwaka huu.
Natasha atapambana na Kandi Wyatt raia wa Canada kuwania taji lililo wazi la IBF uzito wa welter kwenye pambano la linguini likiwakutanisha wakinadada Franchon Crews-Dezurn dhidi ya Savannah Marshall.
Jonas, ambaye tayari amejumuishwa katika orodha ya WBC, IBF na WBO uzito wa super-welterweight, atashuka kwenye uzani wa welter kupigana na Kandi Wyatt kuwania ubingwa wa IBF ulio wazi wa pauni 147.
Pambano hili la ubingwa ni pambano la kwanza kwa Natasha mwaka huu, kufuatia kupambana sana mwaka 2022 alipopanda daraja mara tatu na kunyakua mataji matatu ya dunia, akiwa na uzito wa pauni (ratili) 154.
Mchezo huo ulimfanya awe mwanamke wa kwanza kutwaa taji la Bondia Bora wa Mwaka wa Uingereza katika tuzo za kila mwaka za Bodi ya Ndondi ya Uingereza.
Dar es Salaam
Na Arone Mpanduka
Arsenal ilianza kama utani hivi pale kikundi cha wafanyakazi katika kiwanda cha kuzalisha zana za kivita cha Woolwich, walipoamua kuunda klabu ya soka mwishoni mwa mwaka 1886.
Klabu ikawa ikishiriki michezo huku ikijulikana kama Dial Square. Mchezo wao wa kwanza waliifunga timu ya Eastern Wanderers 6-0, tarehe Desemba 11 mwaka 1886.
Baada ya muda mfupi, jina likabadilishwa na kuwa Royal Arsenal, huku timu ikiendelea kushiriki katika michezo ya kirafiki na mashindano ya nyumbani kwa kipindi cha miaka michache iliyofuata.
Mwaka 1891 klabu ikawa ya kulipwa na kubadilisha jina na kuitwa Woolwich Arsenal, na hatimaye kujiunga na ligi ya soka mwaka 1893.
Baadae jina lilibadilika kutoka Woolwich Arsenal na kubaki Arsenal, ambalo jina lake la umaarufu ni ‘The Gunners’ (washika bunduki), wanaitwa washika bunduki kwa sababu ya kutokea kwenye kiwanda cha kuzalisha silaha.
‘Washika bunduki’ hao wakahamia Highbury mwaka 1913 kama timu ya Ligi Daraja la Pili. Baada ya Vita ya Kwanza ya Dunia (1914-1918), Arsenal wakapigiwa kura na kuingizwa katika ligi daraja la kwanza, iliyokuwa imeongezwa ukubwa, ambako wameendelea kudumu hadi leo.
Herbert Chapman (pichani) alichukua nafasi ya kuiongoza Arsenal mwaka 1925, na mwaka 1930 akaiwezesha kupata taji lao la kwanza kabisa pale walipoifunga Huddersield katika fainali ya kombe la FA.
Mwaka uliofuata Arsenal wakawa mabingwa kwa mara ya kwanza. Kati ya mwaka 1933 na 1935 timu ikaweza kunyakua ubingwa mara tatu mfululizo (hali ambayo imeweza kufikiwa tu na timu nne vigogo). Chapman alifariki katikati ya safari hiyo ya mafanikio akiwa tayari ni mtu wa historia kubwa klabuni.
Vita ya Pili ya Dunia ilikata mwendo kasi wa Arsenal. Lakini baada ya vita hivyo, Tom Whittaker akawa meneja na mafanikio zaidi yakafuata. Arsenal wakawa mabingwa 1947/48 na 1952/53; washindi wa kombe la FA 1950 na washindi wa pili 1952.
Mwaka 1986, George Graham aliyekuwa mchezaji katika kikosi kilichochukua ubingwa 1971, akawa meneja akichukua nafasi ya Don Howe. Siku njema zaidi zikafuata. Akaiongoza Arsenal kunyakua kwa mara ya kwanza kombe la ligi mwaka 1986/87 kwa kuifunga Liverpool katika fainali.
Miaka miwili baadae washika bunduki wakanyakua ubingwa wa ligi na goli maarufu la dakika ya mwisho kutoka kwa Michael Thomas na matokeo kuwa 2-0 ndani ya Anfield. Taji jingine ikawa mwaka 1990/91 wakiwa na kikosi kilichopoteza mchezo mmoja tu, wakijivunia ukuta imara wa mabeki wanne.
Vikombe zaidi vikafuata. Mwaka 1992/93 Arsenal ikawa klabu ya kwanza kuchukua vikombe vyote vya ligi ya England katika msimu mmoja.
Msimu kamili wa kwanza wa Arsene Wenger 1997/98 katika uwanja wa Highbury, ulishuhudia Arsenal kwa mara ya pili katika historia yake ikifanikiwa kunyakua vikombe vyote viwili; cha Ligi Kuu na FA, na kumwezesha kocha huyo Mfaransa huyo kuchukua tuzo ya Carling ya meneja bora wa mwaka.
Dennis Bergkamp akawa mwanasoka bora wa mwaka wa Chama cha Waandishi wa Habari za Soka (FWA) na mwanasoka bora wa mwaka wa Chama Cha Wanasoka wa Kulipwa (PFA). Msimu huo uling’ara zaidi kwa wanasoka wa Arsenal kutoka Ufaransa Emmanuel Petit na Patrick Vieira, baada ya kutoa mchango wao mkubwa katika ushindi wa timu yao ya taifa katika fainali za Kombe la Dunia mwaka 1998.
Msimu wa 2003/04 Arsenal wakamaliza michezo yote bila ya kufungwa na kuchukua taji la ubingwa wa Ligi. Pia walimaliza michezo yote wakiwa pointi 11 mbele ya mshindi wa pili Chelsea na kubeba taji kwa mara ya 13.
Tangu hapo Arsenal hawakupata mafanikio yoyote makubwa, na msimu wa 2022/2023 almanusura watwae taji la EPL, lakini walizidiwa kete na Manchester City.
AMSTERDAM, Uholanzi
Mshambulizi wa zamani wa Uholanzi Quincy Promes amehukumiwa kifungo cha miezi 18 jela kwa kumdunga kisu binamu yake kwenye goti.
Tukio hilo lilitokea kwenye karamu ya familia mnamo Julai 2020 na fowadi huyo wa Spartak Moscow alipatikana na hatia ya kuhukumiwa na mahakama ya Uholanzi.
Wakili wake alisema kuwa atakata rufaa, kulingana na mtangazaji wa Uholanzi RTL.
Promes, ambaye pia amewahi kuzichezea Sevilla na Ajax, anaishi Urusi na hakuhudhuria kikao cha mahakama.
Nyota huyo mwenye umri wa miaka 31 pia alishtakiwa na waendesha mashtaka wa Uholanzi mwezi uliopita, kwa madai ya kuhusika na ulanguzi wa dawa za kulevya.
Dar es Salaam
Na Mwandishi wetu
Imeelezwa kuwa timu za soka za Simba, Yanga na Azam FC zipo kwenye hekaheka za kuchomoleana wachezaji wenyewe kwa wenyewe ili kuzipa uimara timu zao kuelekea msimu ujao.
Tumaini Letu limebaini kwamba Azam FC baada ya kumchukua ‘kimafia’ Feisal Salum, wana mpango wa kumchukua beki wa Yanga Joyce Lomalisa pamoja na Djuma Shaban ambao hawaonyeshi nia ya kuendelea kubaki Jangwani.
Mbali na kutaka kuibomoa Yanga, Azam FC imeelezwa kutaka kufanya ‘vurugu’ kwa Simba kwa kuweka pesa ndefu kwa kiungo tegemeo Clatous Chama ili akaimarishe kikosi chao.
Chama amekuwa na msaada mkubwa kwa Simba, hasa kutokana na uwezo wake wa kutengeneza nafasi za kufunga katika mazingira magumu ya mchezo.
Yanga nao kwa kuonyesha kwamba si wanyonge, wanaendelea kumfukuzia kiungo James Akaminko ambaye miezi michache iliyopita, walithibitisha kupeleka barua ya maombi ya kufanya nae mazungumzo, ingawa mabosi wa Azam walikataa.
Kwa upande wao Simba SC, duru zinaeleza kwamba wanamfukuzia mchezaji wa Azam FC Sospeter Bajana ambaye msimu uliomalizika alionyesha uwezo mkubwa.
Sambamba na hilo, wekundu hao wanataka saini ya kiungo mkabaji wa Yanga, Mkongomani Yanick Bangala, ambaye naye taarifa za sasa zinadai hana nia ya kuendelea kubaki Jangwani.
Hata hivyo Afisa Habari wa Azam FC Hashim Ibwe na Meneja wa Habari na Mawasiliano wa Klabu ya Simba Ahmed Ally, kwa nyakati tofauti wamenukuliwa wakisema kwamba hawana mpango wowote na wachezaji wanaohusishwa nao, huku wakiwataka mashabiki wao kusubiri mambo mazuri yajayo kuhusiana na usajili watakaofanya.
Ahmed Ally alisema kwamba wamechoka kuonewa na kufanywa wanyonge, hivyo msimu ujao watahakikisha wanarejesha heshima yao dimbani kwa kusajili wachezaji hatari wa kimataifa.
Kwa upande wake Afisa Habari wa Yanga Ali Kamwe alisema kwamba mipango ya kuwanasa wachezaji wakubwa wa Kimataifa inaendelea, na kwamba hata ikitokea hao wanaotajwa kuondoka wakafanikiwa kuondoka, bado kikosi chao hakitotetereka, kwa sababu Yanga ina viongozi makini na wenye weledi.
Radio –Television Tumaini, also trading as Tumaini Media, consisting of Radio Tumaini, a weekly newspaper “Tumaini Letu” and a Television Station “Tumaini Television” is owned and run by the Archdiocese of Dar es Salaam, Tanzania since 1994.
+(255) 238-4131
info@tumainimedia.co.tz/p>
